Portretbeeldje van VOC-schipper Jan Meertens

Veel kooplieden van de Verenigde Oost-Indische Compagnie laten zich in de Chinese havenplaats Kanton, het huidige Guangzhou, door kunstenaars portretteren. Meestal bestelt men een geschilderd portret, maar soms laat men ook portretbeeldjes van klei maken. Zoals ook dit beeldje uit de eerste helft van de 18e eeuw. De aandacht voor detail is opmerkelijk. Zowel de tekening van gezicht, de details in het kostuum als de afwerking met een losse pruik als deze van echt haar zijn bijzonder. Hoewel dit niet de oorspronkelijke pruik is, doet dit niets af aan het gegeven. De uitgebeelde persoon is schipper Meertens, en dit is dus hoe hij er bij leven uitziet.

Meertens bezoekt als kapitein van een schip van de Compagnie tijdens zijn reizen ongetwijfeld meermaals Kanton. En daar ziet hij een uitgelezen kans. Een kopie in miniatuur van zijn persoon. Een niet onbelangrijk persoon moet hij denken. Dit is ook wat het beeld met houding en kleding uitstraalt. Een gezaghebbend persoon die gezien mag worden.

Hoewel veel portretbeeldjes moeten zijn gemaakt, zijn er wereldwijd slechts een twintigtal bewaard gebleven. Drie van deze beeldjes bevinden zich in de collectie van het Zeeuws Museum. De beeldjes zijn erg broos; soms is de kern van klei bedekt met een dunne laag gips waarop kleuren zijn aangebracht. Alle geportretteerde personen zijn dienaren en kapiteins van de VOC. Ze zorgen zo zelf voor een bijzondere handelswaar, bedoeld om thuis te pronken op de schoorsteenmantel.